Subwencja oświatowa – co to takiego?

Czy zastanawiałeś się kiedyś, czy szkolnictwo publiczne w Polsce jest tak naprawdę bezpłatne? 

Edukacją zarządza państwo, a nauka finansowana jest z jego budżetu. Czyli tak, to również z Twoich pieniędzy. 

Ale jak to faktycznie przebiega?

Dzisiejszy wpis poświęcę tematowi subwencji oświatowej i dotacjom, z których między innymi utrzymywane są szkoły. 

Jest to bardzo ważne, a temat subwencji oświatowej jest szczególnie „bliski” rodzicom dzieci niepełnosprawnych. Wymagają bowiem one specjalnego wsparcia edukacyjnego. Owo wsparcie jest także z takiej subwencji finansowane.

Rodzice wielokrotnie pytają o wysokość tej subwencji, o to komu się ona należy, kiedy powinna być wypłacana. Wątpliwości budzą także pytania, na co konkretnie powinna być przeznaczona, a także w jakiej wysokości przysługuje na ich dziecko.

Sama forma udzielanej pomocy nie jest niczym nadzwyczajnym, jednak dla rodziców niejasne są zasady organizacji kształcenia w oparciu o subwencję.

Dla kogo subwencja?

Subwencja oświatowa związana jest z jednostką samorządu terytorialnego (gminą, powiatem, województwem). To do niej jest przekazywana z budżetu państwa w ramach subwencji ogólnej.

Subwencja jest bezzwrotnym wsparciem udzielanym przez Państwo – po to by samorząd mógł realizować określone zadania związane z kształceniem, wychowaniem oraz opieką (w tym z kształceniem specjalnym). Subwencja jest przeznaczana na finansowanie zadań oświatowych samorządu.

O przeznaczeniu środków otrzymanych z tytułu subwencji oświatowej decyduje organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, tj. odpowiednio w gminie – rada gminy, w powiecie – rada powiatu lub w województwie – sejmik wojewódzki.

A subwencja oświatowa na dzieci niepełnosprawne?

Kształcenie specjalne również finansowane jest ze środków publicznych. Przy czym, każdemu dziecku niepełnosprawnemu przysługują świadczenia zarówno te, jakie otrzymują dzieci pełnosprawne, jak i dodatkowe – finansowane ze środków samorządów.

Ponadto ważne byś wiedział, że niepełnosprawność uczniów ma wpływ na jej wysokość.

Przeczytaj też: Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego>>

Subwencja oświatowa jest dzielona za pomocą określonego algorytmu (specjalnego wzoru matematycznego), który określa rozporządzenie w sprawie podziału subwencji, jak i ustawa z dnia 27 października 2017 roku o finansowaniu zadań publicznych.

Podstawą do wszelkich obliczeń jest tzw. standard A. Jest to kwota, którą samorząd dostaje na jednego ucznia (każdego – i tego pełnosprawnego i niepełnosprawnego). To taka baza, która może być zwiększana – w zależności od różnych czynników.

Rozporządzenie przewiduje bowiem system mnożników (tzw. „wag”), których zastosowanie powoduje zwiększenie kwoty przewidzianej na ucznia. 

W rozporządzeniu określającym podział subwencji oświatowej na 2019 r. mamy różnych 69 wag. 

Ostatecznie kwota przypadająca na ucznia uzależniona jest od zastosowania tych mnożników

W 2019 r. finansowy standard A na tzw. „ucznia przeliczeniowego” w kraju wyniósł 5.568,5657 zł. 

Jest to kwota jednolita dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego.

Kwota ta może ulec zwiększeniu w odniesieniu do uczniów m.in. ze względu właśnie na wagi subwencyjne. 

Rozporządzenie w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2019 r. przewiduje następujące wagi dotyczące różnych rodzajów niepełnosprawności:

P₄ = 1,40 dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, niedostosowanych społecznie, zagrożonych niedostosowaniem społecznym (na podstawie orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego), dla uczniów z zaburzeniami zachowania, zagrożonych uzależnieniem, z chorobami przewlekłymi (na podstawie orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego wydanych przed dniem 1 września 2011 r.) – wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy oraz dla uczniów szkół podstawowych specjalnych, dotychczasowych gimnazjów specjalnych, szkół ponadpodstawowych specjalnych i szkół ponadgimnazjalnych specjalnych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych – wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy, którzy nie posiadają orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego;

P₅ = 2,90 dla uczniów niewidomych, słabowidzących, z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją (na podstawie orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego), dla uczniów z zaburzeniami psychicznymi (na podstawie orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego wydanych przed dniem 1 września 2011 r.) – wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy;_,

P₆ = 3,60 dla uczniów niesłyszących, słabosłyszących, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym (na podstawie orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego) – wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy;

P₇ = 9,50 dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim spełniających obowiązek szkolny lub obowiązek nauki przez udział w zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych organizowanych w szkołach i poradniach psychologiczno-pedagogicznych, dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi oraz z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera (na podstawie odpowiednio orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego albo o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych) – wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy;

P₈ = 0,80 dla uczniów niepełnosprawnych w oddziałach integracyjnych w szkołach podstawowych, dotychczasowych gimnazjach, szkołach ponadpodstawowych i szkołach ponadgimnazjalnych (na podstawie orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego) – wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy;

P₅₆ = 6,500 dla wychowanków specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych i specjalnych ośrodków wychowawczych (na podstawie orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego) oraz wychowanków młodzieżowych ośrodków socjoterapii, którzy korzystają z zakwaterowania w tych ośrodkach (na podstawie orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego) – wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy;

P₅₇ = 5,000 dla wychowanków młodzieżowych ośrodków wychowawczych, skierowanych, lecz niedoprowadzonych do ośrodka – wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy;

P₅₈ = 10,000 dla wychowanków młodzieżowych ośrodków wychowawczych, którzy korzystają z zakwaterowania w tych ośrodkach – wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy; 

P₅₉ = 1,500 dla wychowanków młodzieżowych ośrodków socjoterapii, którzy nie korzystają z zakwaterowania w tych ośrodkach (na podstawie orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego) – wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy;

P₆₀ = 9,500 dla wychowanków ośrodków rewalidacyjno-wychowawczych oraz dzieci z niepełnosprawnościami sprzężonymi i z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, objętych odpowiednio wychowaniem i kształceniem specjalnym w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych formach wychowania przedszkolnego (na podstawie odpowiednio orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego albo o potrzebie zajęć rewalidacyjnowychowawczych) – wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy;

P₆₄ = 4,000 dla dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim, objętych zajęciami rewalidacyjno-wychowawczymi w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych formach wychowania przedszkolnego (na podstawie orzeczeń o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych) – wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy;

P₆₅ = 2,900 dla dzieci niewidomych, słabowidzących, z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, objętych kształceniem specjalnym w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych formach wychowania przedszkolnego (na podstawie orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego) – wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy;

P₆₆ = 3,600 dla dzieci niesłyszących, słabosłyszących, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, objętych kształceniem specjalnym w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych formach wychowania przedszkolnego (na podstawie orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego) – wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy;

Możesz przemnożyć kwotę bazową przez wagę – uzyskasz wtedy bardzo orientacyjną dodatkową sumę środków z tytułu niepełnosprawności Twojego dziecka, którą otrzyma samorząd.

Nie jest to jednak kwota, która odpowiada całości środków przypadających danej jednostce samorządu terytorialnego z tytułu kształcenia Twojego dziecka.

Ustalenie tej będzie możliwe jedynie na podstawie tzw. metryczki subwencji oświatowej, o której przeczytasz następnym razem.

Pamiętaj jednak o dodatkowych mnożnikach (wagach), np. dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, albo uczniów szkół zlokalizowanych na terenach wiejskich.

Subwencja czy dotacja?

No i jeszcze jedna kwestia – czy dotacja to to samo co subwencja? Pojęć tych rodzice używają często zamiennie, a to jednak jest inne świadczenie.

Subwencja jest kierowana do samorządu i przez niego rozdysponowywana, z uwzględnieniem kosztów funkcjonowania placówek samorządowych, potrzeb edukacyjnych oraz konkretnych zadań samorządu.

Dotacje natomiast przekazywane są z samorządu do placówek niesamorządowych – z przeznaczeniem na konkretne cele związane z kształceniem, wychowaniem i opieką. 

Różnica między dotacją na kształcenie specjalne i subwencją na kształcenie specjalne wynika z samych przepisów.

Od 2019 r. dotacja na potrzeby uczniów niepełnosprawnych musi być w całości przeznaczona na finansowanie wydatków na tych właśnie uczniów. 

Pamiętaj! 

Ani subwencja, ani dotacja nie są własnością Twojego dziecka. Nie możesz więc żądać wypłacenia jej – nawet gdybyś chciał za te pieniądze zapewnić dziecku realizację zaleceń orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego.

Owszem – pieniądze te powinny iść za uczniem – ale nie można ich przekazywać rodzicom dla dziecka.  Realizacja zadań oświatowych – w tym kształcenia specjalnego jest rolą samorządu i placówki edukacyjnej. 

***

Zdjęcie – sean Kong